Siew

Kukurydza jest rośliną uniwersalną, charakteryzującą się względnie krótkim cyklem uprawy i wysokim potencjałem produkcyjnym w przeliczeniu na hektar. W Europie, o ile spełnione są niezbędne warunki, jej plony nierzadko przekraczają 10 ton ziarna z hektara. Swoje wysokie możliwości plonowania zawdzięcza bardzo wydajnemu metabolizmowi.

Kukurydza należy do grupy roślin o fotosyntezie typu C4, podobnie jak sorgo i trzcina cukrowa, co zapewnia jej szereg zalet w zakresie wykorzystania środków produkcji (wody i azotu) oraz niezwykłą zdolność do produkcji biomasy w krótkim okresie 5-7 miesięcy.

Cykl rozwojowy przebiega w 2 etapach. Pierwszy etap ma miejsce między siewem a kwitnieniem. W tym okresie roślina wytwarza takie elementy, jak liście (do wychwytywania promieniowania), korzenie (do pozyskiwania składników mineralnych i wody) oraz męskie i żeńskie organy rozrodcze. W drugim etapie ziarno się wypełnia, aktywność fotosyntetyczna jest kontynuowana, a zgromadzone rezerwy przenoszą się do kolby.

Wybór terminu siewu jest kwestią kompromisu. Jednakże celem musi być „jak najszybsze zajęcie gleby” w terminie odpowiednim do warunków klimatycznych, tak aby wybrana odmiana mogła w pełni wyrazić swój potencjał. Gleba musi być dostatecznie ciepła, ale nie wyschnięta. Szacuje się, że idealna temperatura do kiełkowania wynosi od 6 do 8°C (zazwyczaj na półkuli północnej po 1-10 kwietnia). Należy zauważyć, że w zależności od rodzaju gruntu zdolność ocieplenia jest różna ze względu na zjawisko promieniowania pochłanianego na powierzchni.

W zakresie przygotowania gleby przed siewem konieczne jest stworzenie struktury sprzyjającej ukorzenianiu się i wschodom, czyli uzyskanie jak najbardziej jednorodnej gleby z wystarczającą ilością drobnoziarnistych grudek. Wysiane nasiona muszą mieć kontakt z wilgocią i mieć odpowiednią ilość powietrza. Zasadą jest siew na głębokość 4–5 cm lub nieco więcej, tak by nasiona były chronione przed mrozem, suszą i ptakami. Nie należy jednak przekraczać 9 cm, aby nasiona nie wyczerpały zapasów w trakcie kiełkowania. Poza tym, jeśli nasiona pozostaną w glebie zbyt długo, będą bardziej narażone na działanie pasożytów.

Elementy, które należy uwzględnić w zależności od sytuacji:
1. Jeśli gleba jest wysuszona na powierzchni, należy wysiewać tak aby nasiona trafiły w strefę graniczną gleby suchej i bardziej wilgotnej.
2. W czarnoziemach Europy Wschodniej gleba powierzchniowa jest często bardziej sypka z powodu strukturotwórczego działania mrozu, dlatego nasiona należy wysiać na głębokość rzędu 5 cm i dobrze docisnąć glebę.
3. W glebach lekkich i przesuszonych wysiewać można na 8-9 cm głęboko.
4. Gęstość siewu należy regulować biorąc pod uwagę kryterium wczesności. Im późniejsza roślina, tym więcej będzie miała liści. Dlatego też taki typ odmiany może łatwiej zoptymalizować pobieranie światła przy mniejszym zagęszczeniu roślin na hektar.
5. Kukurydza dobrze reaguje na zmniejszenie szerokości międzyrzędzie (zwłaszcza na glebie lekkiej), co dzięki równomierności rozłożenia roślin zapewnia lepsze zacienienie gleby.

Na koniec należy zaznaczyć, że w przypadku występowania długich i zimnych wiosen bardzo celowe jest zastosowanie nawozu startowego razem z siewem, który ułatwia pobranie fosforu i azotu w okresie chłodów. Najczęściej polecane jest zastosowanie nawozu typu fosforan amonu.

Od kilku dziesiątek lat rolników kusi technika siewu pod folią . Folia z fotodegradowalnego tworzywa sztucznego działa jak szklarnia, zatrzymuje wilgoć w glebie i chroni przed mrozem oraz szkodnikami. Technika ta chroni roślinę mniej więcej do fazy 10 liści. Rolnikom zapewnia ona wcześniejsze zbiory i zwiększenie plonów. Jednak wysokie koszty nie zawsze są rekompensowane wyższym plonem czy jego jakością.

Podobnie jak większość upraw kukurydza wymaga do wzrostu i rozwoju składników odżywczych. Nawożenie to ważny element produktywności. Aby uniknąć nadmiernego nawożenia, należy wcześniej poznać potrzeby roślin, okresy rozwojowe, w których one występują, a także możliwości zaspokojenia ich przez glebę.

Zapotrzebowanie na główne pierwiastki, takie jak azot, fosfor i potaż, jest największe w pierwszej części cyklu, od siewu do kwitnienia.

Azot jest najbardziej plonotwórczym ale i najdroższym składnikiem pokarmowym. Potrzeby nawozowe należy dostosować do określonego potencjału plonowania, zgodnie z potrzebami roślin i ilością N pozostałego w glebie.

Kukurydza na samym początku rozwoju nie pobiera dużych ilości azotu. Pierwsza dawka azotu w postaci nawozu startowego jest wystarczająca do uruchomienia cyklu rozwojowego. Pobieranie azotu nabiera znaczenia dopiero od fazy 6 liści i trwa do 15 dni po kwitnieniu. Podanie azotu na tym etapie będzie bardziej skuteczne, jeśli będzie typu zlokalizowanego.

W sytuacjach gdy niezbędna dawka przekracza 100 kg N, konieczne będzie zastosowanie dawki podzielonej. Jeśli nawadnianie lub prace mechaniczne nie dają możliwości zastosowania pogłównego nawożenia, należy skoncentrować nawożenie w dawce przedsiewnej i okresie siewu.

Azot organiczny jest bardzo dobrze wykorzystywany przez kukurydzę, więc nie należy zaniedbywać tego zasobu.

Prawidłowe działania przy określaniu dawki azotu:
1. Określenie poziomu zakładanego plonu (należy wziąć pod uwagę odmianę, charakterystykę działki, cykl techniczny i historię plonowania w zależności od kontekstu).
2. Uwzględnienie dostarczania azotu przez glebę i współczynnika wykorzystania nawozów.
3. Podzielenie dawek, jeśli potrzeby są znaczne.

Najczęściej występują niedobory cynku i magnezu. Często wystarczająco skuteczne jest zastosowanie dolistnych nawozów na początku wystąpienia objawów, jednak najlepszym podejściem jest zarządzanie długoterminowe. Należy regularnie przeprowadzać analizy chemiczne gleby, by dokonać niezbędnych korekt w zakresie podstawowych nawozów.

Kukurydza wykazuje mniejsze zapotrzebowanie na wodę niż większość zbóż. Przede wszystkim skuteczniej wykorzystuje ona zasoby wody. Jednak nawadnianie może poprawić plonowanie, tylko pod warunkiem że potrzeby rośliny zostaną jasno określone zgodnie z fazą rozwojową. Konieczna jest również znajomość rezerw użytkowych gleby, które pełnią funkcję bufora w całym cyklu. Wreszcie ważne jest określenie warunków pogodowych, które decydują o ewapotranspiracji (parowaniu z gleby i poprzez roślinę) w celu zrównoważenia jej potrzeb.

Woda do nawadniania jest czynnikiem egzogenicznym, a znajomość jej dostępności i kosztów stanowi wstępny warunek osiągnięcia przez rolnika wyników technicznych i ekonomicznych. Jeśli chodzi o sprzęt, deszczownie szpulowe są łatwe w użyciu dla rolnika, ponieważ można je przemieszczać i są one uniwersalne. Nadają się one raczej do niewielkich pól. Systemy z centralnym zasilaniem i belką przesuwną najlepiej sprawdzą się w przypadku bardzo dużych powierzchni.

Przed fazą 10 liści kukurydza na ogół nie potrzebuje nawadniania , poza wyjątkowymi przypadkami, kiedy należy rozważyć deszczowanie już w momencie siewu. Po fazie 10 liści jej zapotrzebowanie na wodę staje się coraz większe. Jednak największe zapotrzebowanie występuje między fazą wiechowania a formowaniem ziarna. To właśnie w tym kluczowym okresie (lipiec i sierpień) ryzyko wystąpienia suszy jest największe.

W przypadku przeciętnego klimatu europejskiego zapotrzebowanie kukurydzy na wodę szacuje się na mniej więcej 210 mm tj. 5 mm dziennie w okresie od 3 tygodni przed kwitnieniem do 3 tygodni po kwitnieniu. W przypadku większych ograniczeń dostępności wody, wskazane będzie skoncentrowanie nawadniania na okres kwitnienia.

Aby jak najlepiej dostosować wielkość nawadniania i termin jego rozpoczęcie, rolnicy mają do dyspozycji tzw. metody bilansu wodnego, pozwalające określić potrzeby, oraz sondy tensjometryczne, pozwalające ocenić stan wody w glebie.

Wybór odmiany i różne podejścia agronomiczne są również kluczowymi elementami zarządzania zasobami wodnymi w całym cyklu uprawy. Najnowsze odmiany są bowiem bardziej odporne na dłuższe okresy stresu.